انواع سنگ های آتشفشانی و کاربرد آن ها

آتشفشان‌ها ممکن است در مناطق مختلف جهان یافت شوند و یکی از پدیده‌های مهم و جذاب زمین‌شناسی به حساب می‌آیند. انواع سنگ‌ های آتشفشانی، از انجماد مواد مذاب ساخته می‌شوند. این سنگ‌ها معمولاً از مواد معدنی مختلف تشکیل شده‌اند. مواد مذاب از داخل زمین از طریق لوله به سطح زمین می‌آیند و ممکن است به شکل گاز، ریزگردها و مذابات سنگین آتشفشانی خروجی داشته باشند. در ادامه با ما همراه باشید تا انواع سنگ های آتشفشانی را برایتان شرح دهیم.

فرآیند تشکیل سنگ های آتشفشانی

زمانی که مواد مذاب به سطح زمین می‌رسند، ممکن است از انواع مختلفی از فعالیت‌های آتشفشانی سنگ های آتشفشانی ایجاد شوند، از جمله:

جریان‌های مذاب: جریان لاوا یا جریانهای مذاب از آتشفشان به سمت پایین حرکت کرده و از آن مناطق، پهنای زمین اطراف آتشفشان را پوشانده و به سرعت سرد می‌شوند.

آتشفشان‌های انفجاری: انفجارات مواد گازی و مذاب از آتشفشان باعث افتراق قوی میانه می‌شود و می‌تواند منجر به ایجاد کالدراهای عظیم گردد. همچنین میتوانید ارتباط سنگ پا و پوکه معدنی را نیز با یکدیگر بشناسید. سنگ پا نیز یه نوع سنگ آتش فشانی یا به اصطلاح پوکه معدنی است.

انواع سنگ های آتشفشانی

آتشفشان‌ها معمولاً از سنگ‌هایی ساخته می شوند که در اثر ذوب مواد زمینی، انتقال به سطح زمین و سپس انجماد مواد مذاب تا سطح زمین و سرد شدن آنها ساخته می شوند. در نتیجه، انواع سنگ های آتشفشانی به دست آمده معمولاً از دسته‌های مختلفی از سنگ‌ها تشکیل شده‌اند. برخی از سنگ‌های مهم در آتشفشان‌ها عبارتند از:

1. بازالت (Basalt): یک سنگ آتشفشانی خشن با دانه ‌بندی ریز تا درشت. این سنگ معمولاً از داخل اقیانوس‌ها و همچنین در مناطق آتشفشانی خشک یافت می‌شود.
2. آندزیت (Andesite): سنگ آتشفشانی دارای دانه ‌بندی متوسط تا خشن می باشد که از ترکیبات فلدسپات، پیروکسن و بیوتیت تشکیل شده است. آندزیت عمدتاً در کوه‌های آتشفشانی کوهانه‌ای یافت می‌شود.
3. داکیت (Dacite): سنگ های آتشفشانی با دانه ‌بندی متوسط تا خشن که از ترکیبات فلدسپات، پیروکسن و بیوتیت تشکیل می شوند. داکیت به وفور در آتشفشان‌های فعال یافت می‌شود.
4. ریولیت (Rhyolite): یک سنگ آتشفشانی خشن با دانه ‌بندی ریز که از فلدسپات، کوارتز و پلی‌ فیلیت تشکیل شده است. ریولیت به عنوان یکی از انواع سنگ‌ های آتشفشانی کمی خشن‌ تر شناخته می‌شود.

این سنگ‌ها تا حد زیادی از ترکیبات معدنی چون فلدسپات، پیروکسن، و بیوتیت تشکیل شده‌اند و ویژگی‌های مختلفی مانند رنگ، دانه‌بندی و ساختار دارند که به اصطلاحات زمین‌شناسی کمک می‌کنند تا آتشفشان‌ها و انواع سنگ های آتشفشانی شناخته شوند.

دسته بندی سنگ های آتشفشانی

برخی از انواع سنگ‌ های آتشفشانی عبارتند از:

آندزیت (Andesite): آندزیت یک سنگ متوسط روبه خشن با ترکیبی از فلدسپات، پیروکسن و بیوتیت است. این سنگ معمولاً در کنار فعالیت‌های آتش‌فشانی پلاتونی و کوه‌های آتشفشانی کوهانه‌ای یافت می‌شود.

بازالت (Basalt): بازالت یک سنگ آتش‌فشانی با دانه‌ بندی خشن تا درشت است و از موادی چون فلدسپات، پیروکسن و اولیوین تشکیل شده است. این سنگ بیشتر در زیر اقیانوس‌ها و در کوه‌های آتش‌فشانی شناخته می‌شود.

ریولیت (Rhyolite): ریولیت یکی از انواع سنگ های آتشفشانی خشن با ترکیبات فلدسپات، کوارتزو پلی‌فیلیت است. این سنگ معمولاً در آتش‌فشان‌های متوسط و کوه‌های آتشفشانی متناوب یافت می‌شود.

داکیت (Dacite): داکیت یک سنگ متوسط روبه خشن با ترکیبی از فلدسپات، پیروکسن و بیوتیت است. این سنگ عمدتاً در مناطقی با فعالیت‌های آتش‌فشانی شکل می‌گیرد.

آندسیت (Andesite): آندسیت یک سنگ آتش‌فشانی با دانه ‌بندی متوسط تا خشن است که از ترکیباتی از فلدسپات، پیروکسن و بیوتیت تشکیل شده است. این سنگ به وفور در کوه‌های آتشفشانی مناطق آندسیتی شناخته می‌شود.

تمام این سنگ‌ها نتیجه فرآیند‌های آتشفشانی هستند و هرکدام خصوصیات و ویژگی‌های منحصر به فردی دارند که بر اساس شرایط تشکیل و جزئیات زمین ‌شناسی می‌توانند متفاوت باشند.

پوکه معدنی نوعی سنگ آتشفشانی

پوکه معدنی یکی از انواع سنگ های آتشفشانی است که از تجزیه توده‌های آتشفشانی به وجود می‌آید. این سنگ به علت وزن سبک و خاصیت جذب رطوبت خود در برخی از کاربردهای مهم از جمله ساخت و ساز، راهسازی وکشاورزی کاربرد دارند.

پوکه یک نوع سنگ نرم و سبک است که از تجزیه توده‌های آتشفشانی تشکیل می‌شود. پوکه معدنی یا سنگ پوکه اغلب به عنوان یک ماده ساختاری استفاده می‌شود و در صنایع ساختمانی، ساخت و ساز و راهسازی به کار می‌رود.

در سمنان و مناطق دیگر، پوکه معدنی نیز استخراج می‌شود. این سنگ به دلیل خصوصیات خاص خود مورد استفاده قرار می‌گیرد. خصوصیات این سنگ شامل سبکی، دانه ‌بندی مناسب وشکل نسبتاً مخروطی که دارند آنها را به عنوان یک مصالح ساختمانی مورد توجه قرار داده است.

استفاده از پوکه معدنی می‌تواند به دلیل وزن سبک، مقاومت در برابر خرابی و توانایی جذب رطوبت، در ساخت و ساز و همچنین در برخی اعمال راهسازی موثر باشد. همچنین، این سنگ در صنعت کشاورزی نیز به عنوان اصلاح ‌کننده خاک استفاده می‌شود. همچنین شاید برایتان جالب باشد که سنگ پا و پوکه معدنی یکی هستند!

ویژگی‌های بارز پوکه معدنی

وزن سبک: به دلیل ساختار متخلخل و دانه‌ بندی خاص، پوکه معدنی وزن سبکی که دارد در کاهش وزن مصالح ساختمانی و مواد راهسازی مورد استفاده قرار می گیرد.

جاذب رطوبت: این سنگ دارای خاصیت جذب رطوبت است که می‌تواند در مواردی مانند بهسازی خاک در کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد.

مقاومت در برابر خرابی: پوکه معدنی به دلیل آمیخته شدن با مواد مذاب در آتشفشان، معمولاً دارای مقاومت مناسبی در برابر فشارها و حرارت است.

از آنجایی که خصوصیات پوکه معدنی به ترکیبات و ویژگی‌های خاص زمین مربوطه بستگی دارد، ممکن است تفاوت‌هایی در خصوصیات آن در مناطق مختلف وجود داشته باشد.

خصوصیات و کاربردهای پوکه معدنی

کاربرد های پوکه معدنی به طور کلی به ترکیبات و خصوصیات شیمیایی پوکه بستگی دارد. پوکه به دلیل وزن سبک، مقاومت در برابر خرابی و توانایی جذب رطوبت، در صنایع مختلف از جمله ساخت و ساز، راهسازی و کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آتشفشان یک ساختار زمین‌شناسی طبیعی است که به طور طبیعی مواد مذاب، گاز و مواد صخره‌ای از داخل زمین به سطح زمین انتقال می‌ یابد. وقتی که این مواد از آتشفشان به سطح زمین خارج می‌شوند، یک سری دگرگونی اتفاق می‌افتد.

انواع سنگ های آتشفشانی از ترکیبات معدنی مختلفی تشکیل شده‌اند که به وسیله فرآیندهای آتشفشانی به سطح زمین آمده‌اند. این ترکیبات معدنی عمدتاً از گروه‌های زیر تشکیل شده‌اند:

1. فلدسپات(Feldspar): یکی از مهمترین ترکیبات معدنی در انواع سنگ‌ های آتشفشانی هستند. فلدسپاتها دسته‌ای از معادن سیلیکاتی هستند که در ساختار سنگ‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند.
2. پیروکسن (Pyroxene): گروهی از معادن سیلیکاتی که از داخل زمین به سطح زمین می‌آیند. پیروکسن‌ها به عنوان یکی از اجزای اصلی انواع سنگ‌ های آتشفشانی شناخته می‌شوند.
3. بیوتیت (Biotite): یک معدن سیلیکاتی طبقه ‌بندی شده به عنوان گروه میکا. بیوتیت در تشکیل سنگ‌های آتشفشانی مهم است.
4. اولیوین (Olivine): یکی از اعضای گروه آزمینی است که معمولاً در سنگ‌های آتشفشانی با دانه ‌بندی خشن یافت می‌شود.
5. کوارتز (Quartz): معدن سیلیکاتی که در تشکیل برخی سنگ‌های آتشفشانی نیز نقش دارد. کوارتز به عنوان یکی از اجزای اصلی سنگ‌های ریولیت و آندزیت شناخته می‌شود.

کلام آخر

ترکیبات دقیق معدنی و ترکیب انواع سنگ‌ های آتشفشانی به وابستگی به نوع و شرایط تشکیل آتشفشان و همچنین محیط زمین‌ شناسی مربوطه متفاوت است. این ترکیبات توسط زمین‌شناسان و دانشمندان مطالعه و شناسایی می‌شوند. ممنون که با شرکت فتح البرز همراه بودید.

سوالات متداول

انواع سنگ های آتشفشانی کدامند؟

• بازالت: در ساخت بتن، سنگفرش و مصالح ساختمانی استفاده می‌شود.
• آندزیت: در ساخت سنگفرش، دیوار و مجسمه‌سازی کاربرد دارد.
• ریولیت: به عنوان سنگ ساختمانی و در صنایع شیشه و سرامیک استفاده می‌شود.
• توف: به عنوان عایق حرارتی و صوتی، مصالح ساختمانی و در کشاورزی کاربرد دارد.
• و…

نکته: خواص و کاربردهای انواع سنگ‌های آتشفشانی به نوع سنگ، ترکیب شیمیایی و اندازه بلورهای آن بستگی دارد.

فرایند تشکیل انواع سنگ های آتشفشانی چگونه است؟

سنگ‌های آتشفشانی زمانی تشکیل می‌شوند که ماگمای مذاب از درون زمین به سطح آمده و به سرعت سرد شود. این سرد شدن سریع مانع از تشکیل بلورهای بزرگ می‌شود و به سنگ بافت ریز یا شیشه‌ای می‌دهد.

به طور خلاصه: ماگمای مذاب -> خروج از دهانه آتشفشان -> سرد شدن سریع -> تشکیل سنگ آتشفشانی

عوامل موثر در نوع سنگ آتشفشانی:

• ترکیب شیمیایی ماگما: هرچه سیلیس ماگما بیشتر باشد، سنگ روشن‌تر و چسبناک‌تر خواهد بود.
• سرعت سرد شدن: سرد شدن سریع‌تر باعث تشکیل بافت ریزتر می‌شود.
• فشار و گازهای محلول در ماگما: این عوامل بر نحوه خروج ماگما و تشکیل سنگ تاثیرگذارند.