زئولیت در خوراک دام و طیور

زئولیت در خوراک دام و طیور

فهرست مطالب

از زئولیت خوراک دام به طور گسترده به عنوان افزودنی خوراک دام برای گاوهای شیری و گاوهای گوشتی، همچنین به عنوان جایگزینی مستقیم برای بی کربنات سدیم با مزایای بیشماری استفاده می شود. زئولیت در خوراک دام بی اثر، پایدار و غیر سمی است و بعنوان یک عامل ضد جوش و بافر شکمبه ای عالی عمل می‌کند، چرا که یکی از تنها مواد معدنی با بار منفی طبیعی موجود می باشد. 

زئولیت‌ها مواد معدنی بسیار مفیدی می باشند که در موارد بسیاری کاربرد داشته و از آنها استفاده می شود. از زئولیت‌ها می توان بعنوان مکمل خوراک دام و طیور، بستر حیوانات و همچنین زئولیت کشاورزی و زئولیت در آبزیان نیز استفاده می‌شود.

علت استفاده از زئولیت در خوراک دام و طیور

بسیاری از حیوانات مانند گراز و طیور به پروتئین از پیش ساخته شده از گیاهان و حیوانات نیاز دارند. حیوانات نشخوارکننده مانند گاو شیری، گاو گوشتی، گوسفند، بز و غیره دارای میکروارگانیسم‌هایی در اولین معده خود (شکمبه) هستند که از ترکیبات ساده نیتروژنی پروتئین می‌سازند.

آنها نیتروژن غیر پروتئینی (NPN) را به آمونیاک تبدیل کرده و سپس آمونیاک را به اسیدهای آمینه تبدیل می‌کنند که پس از آن به پروتئین تبدیل می‌شوند.

این موضوع باعث به وجود امدن علائم سمی زیر می‌شود:

  • نفخ
  • از آمونیاک اضافی تنفس سخت

از این رو از زئولیت خوراک دام نیز در جیره غذایی دام استفاده می‌شود.

دلایل تاثیرات مثبت زئولیت بر بهبود عملکرد گوارشی دام

هنگامی که زئولیت در افزودنی‌‌های خوراک دام گنجانده می شود، بیشتر آمونیاک تولید شده از NPN را جذب می کند. و به عنوان یک مخزن و مکانیسم آهسته رهاسازی نیتروژن عمل می‌کند. این موضوع می تواند 4 تا 6 برابر بیشتر NPN را تغذیه کند.

قابل ذکر است که در طول نشخوار، بخشی از محتویات معده اول برای جویدن و اضافه شدن بزاق به دهان بازگردانده می شود. که بزاق وارد شده در هنگام جویدن حاوی سدیم است که جایگزین آمونیوم می‌شود. همین امر منجر به آزاد شدن آهسته آمونیاک بدون واکنش می شود که سپس توسط میکروارگانیسم‌ها به اسیدهای آمینه پروتئینی تبدیل می شود. بدین ترتیب زئولیت خوراک دام نیز موجب بهبود عملکرد گوارشی دام می‌شود.

زئولیت در خوراک دام و طیور

آیا زئولیت طبیعی در تغذیه دام اثر مثبت می گذارد؟

با توجه به گزارشات اولیه ای که در اواسط دهه 70 میلادی به بعد بر روی زئولیت در دام و طیور به ویژه در کشور ژاپن منتشر گردید. محققان به مثبت بودن اثر افزودن زئولیت طبیعی به جیره غذایی حیوانات اهلی نیز پی بردند.

با توجه به گسترش تقاضا دامپروری‌ها و مرغداری‌ها جهت تولید محصولات سالم و پیشگیری از مصرف مکمل‌های شیمیایی در غذای حیوانات اهلی، استفاده از مواد طبیعی مانند زئولیت‌ها بعنوان جایگزین قسمتی از مکمل‌های شیمیایی می‌تواند مورد توجه بیشتری قرار بگیرد.

نقش مهم زئولیت در تامین نیتروژن شکمبه

به طور کلی زئولیت‌ها دارای دو روش کلی برای گرفتن کاتیون‌های بار مثبت می باشند:

  • جذب در ماتریس متخلخل
  • جذب از طریق CEC

قابل ذکر است که زئولیت خوراک دام و آمونیوم نقش مهمی در تامین نیتروژن شکمبه دارند. هنگامی که زئولیت به حیوانات خورانده می‌شود، بیشتر آمونیاک تولید شده از نیتروژن غیر پروتئینی (NPN) را جذب می‌کند. افزودنی خوراک زئولیت به عنوان یک مخزن و مکانیزم آزادسازی کند نیتروژن عمل می‌کند. این به شما امکان می‌دهد NPN بیشتری را تغذیه کنید.

مزایای ورود زئولیت به جیره غذایی دام و طیور

زئولیت (کلینوپتیلولیت) موجب کند شدن حرکت خوراک در دستگاه گوارش میشود. بدین وسیله موجب افزایش هضم و جذب مواد مغذی میگردد. همچنین با برخی از ترکیبات سمی مانند اوره، آمونیاک، نیتروژن، عناصر سنگین و مواد دیگر نیز متصل شده و به طور پایدار از سو هاضمه پیشگیری می‌کند. ورود زئولیت خوراک دام به جیره غذایی حیوان باعث ایجاد فواید زیر می‌شود:

  • بهبود رشد و افزایش وزن دام 
  •  افزایش شیر و چربی
  • توازن اوره مصرفی در تغذیه دام و تبدیل آن به پروتئین قابل جذب
  • از اسهال دام پیشگیری شده. و در نتیجه به حداقل رسیدن تلفات گوساله‌ها
  • کم شدن اسیدوز در گاوهای شیرده و فعال‌تر کردن میکروب‌های شکمبه
  •  جذب کردن عناصر فلزی سنگین (Heavy Metal) موجود در آب آشامیدنی و مواد غذایی
  • بسیاری از مایکوتوکسین ها و آفلاتوکسین ها را جذب می کند و به نوبه خود یک اثر فعال در برابر ایجاد آفلاتوکسینوز در حیوانات مزرعه دارد.
  • میل ترکیبی قوی برای آمونیوم
  • کنترل بوی نامطبوع حیوانات و محیط محلی سالم تری را فراهم می کند.
  • خطر سمیت ناشی از افزایش سطح Ph در شکمبه و افزایش سطح آمونیوم در سرم خون را کاهش می دهد. 
  • به عنوان یک عامل بافر عمل می کند
  • افزایش NPN برای نشخوارکنندگان
  • حاملگی چند قلویی میش تا 11 درصد
  • وزن فرزندان به 3-14٪

مزایا استفاده از زئولیت در مرغ مادر

مزایای استفاده از زئولیت در غذای مرغ

  • رطوبت مدفوع و بستر کاهش می یابد.
  • جلوگیری کردن از مسمومیت قارچی (اسپرژیلوز)
  • تنظیم کردن جذب کلسیم و فسفر و در نهایت استحکام بیشتر پوسته تخم مرغ
  • افزایش سلامتی مرغ مادر و انتقال آن به جوجه و در نتیجه سود بیشتر برای مرغدار

مزایای استفاده از زئولیت در تغذیه طیور

برخی از مزایای استفاده از زئولیت در تغذیه طیور:

  • افزایش تعداد و وزن تخم مرغ‌ها
  • کاهش میزان تولید گازهای زیان آور مانند سولفید هیدروژن و آمونیاک
  • کم کردن اثرات سمیت آفلاتوکسین در طیور
  • کنترل کردن رطوبت بستر در سالن‌های پرورش طیور
  • افزایش کیفیت پوسته تخم مرغ

مزیت مصرف زئولیت در گوسفندداری

مزایای استفاده از زئولیت در گوسفندداری:

  •  افزایش وزن روزانه
  • افزایش هضم پروتئین و چربی خام و دیواره سلولی
  • موجب افزایش وزن نهائی گوسفند می شود.
  • بهبود ضریب تبدیل خوراک و پروتئین قابل دسترس

زئولیت در خوراک دام و طیور

مقایسه مصرف و عدم مصرف زئولیت در تغذیه دام

مامپتون و فیشمن در سال 1977 بیان کردند که، افزودن زئولیت (بعنوان یک منبع ذخیره ترکیبات نیتروژنی به غذای حیوانات)، از افزایش بیش از حد آمونیاک در شکمبه حیوان در آخر هر وعده غذایی پیشگیری می‌کند.

و در صورت کاهش غلظت آمونیوم، آن را آزاد کرده و در اختیار میکروب‌های موجود در دستگاه گوارش دام قرار می‌دهد. در چنین حالتی زئولیت‌ها از طریق جلوگیری از افزایش PH و غلظت آمونیوم در سرم خون، خطر مسمومیت را کاهش داده و موجب افزایش کیفیت شیر می‌گردند.

نکته

پژوهشگران دریافتند که افزودن 1.5 درصد زئولیت به خوراک دام در مقایسه به عدم مصرف زئولیت پس از یک ماه عوامل زیر را در پی خواهد داشت: افزایش وزن به میزان 13.4 کیلوگرم در مقایسه با 8.3 کیلوگرم در گروهی که دریافت نکرده بودند.
افزایش وزن روزانه در گروه دریافت کننده زئولیت،0.47 کیلوگرم بود در حالی که گروه دیگر دریافت نکرده بودند. این شاخص برابر 0.29 کیلوگرم براورد میشد.

زئولیت خوراک دام چگونه موجب کاهش مرگ میر دام می شود؟

زئولیت خوراک دام به کنترل آفلاتوکسین در خوراک دام کمک می‌کند که میزان مرگ و میر ناشی از استرس گوارشی را کاهش می دهد. و نیاز به آنتی بیوتیک‌ها و داروها را کاهش می‌دهد. در اروپا هنگام استفاده از زئولیت در خوراک از آنتی بیوتیک استفاده نمی‌شود پس از سال‌ها آزمایش موفقیت آمیز میدانی، بسیاری از تامین کنندگان خوراک و مصرف کنندگان نهایی، زئولیت را در افزودنی‌های خوراک دام (حدود 2% تا 5%) در برنامه تامین خوراک خود گنجانده اند. در نتیجه بهبود کلی در رشد و سلامت این حیوانات نیز بوجود امده است.

کاربرد زئولیت در تغذیه گاو/ بره/گوسفند

قابل ذکر است که افزودن زئولیت( زئولیت در دام و طیور) به غذای حیوانات اهلی علاوه بر تاثیر مثبت بر متابولیسم پروتئین، فواید دیگری هم دارد. در این زمینه محققان در مورد تاثیر بلند مدت استفاده از زئولیت ها بعنوان مکمل غذایی به این نتیجه رسیده اند که جیره غذایی دارای 2.5 درصد زئولیت کلینوپتیلولیت، باعث افزایش درصد چربی شیر و کم شدن تعداد سلول های سوماتیک تعداد گلبول های سفید موجود در شیر (که وجود آن نشان از آلودگی شیر دارد.) نیز می شود.

زئولیت در خوراک دام و طیور

آیا زئولیت موجب از بین رفتن بوی نامطبوع حیوانات می شود؟

زئولیت خوراک دام دارای گواهی ارگانیک، پایدار و غیر سمی است. این موضوع به همراه سایر ویژگی‌های منحصر به فرد آنها، به آنها اجازه می‌دهد تا به عنوان افزودنی‌های خوراک با مزایای متعدد و مکمل استفاده شوند. افزودن زئولیت خوراک دام در بستر دام نیز بوهای غلات فاسد و یا بوی نامطبوع فضولات را جذب می‌کند و به میزان قابل توجهی بو را در دامداری کاهش می‌دهد.

درمان بیماری حیوانات توسط زئولیت ها

در ادامه مقاله به نقش زئولیت‌ها در درمان بیماری حیوانات و روش های کنترل آن نیز می‌پردازیم :

پیشگیری از سندرم اسهال

محققان با انجام تحقیقات فراوان در نقش زئولیت‌ها در درمان بیماری حیوانات، به این نتیجه رسیده اند که استفاده از زئولیت خوراک دام در جیره غدایی حیوانات، بروز، شدت و مدت اسهال را در گوساله ها و خوک ها کاهش می دهد.

مکانیسم دقیق این اثر تاکنون به درستی شناخته نشده است، البته مدارکی وجود دارد که استفاده از زئولیت ها موجب حذف عوامل متعددی که مستعد کننده و موجب ناراحتی های گوارشی هستند می شوند.

کاربرد زئولیت در دامداری

مسمومیت با فلزات سنگین و جذب عناصر رادیواکتیو

زئولیت ها به دلیل ظرفیت تبادل یونی بالایی که دارند. به طور مؤثری برای پیشگیری از مسمومیت با فلزات سنگین در حیوانات بکار می روند.
در سال 1983 دانشمندی بنام پوند و همکاران آن دریافتند، که افزودن زئولیت خوراک دام یا همان کلینوپتیلولیت به جیره غذایی موش‌های صحرایی آنها را در برابر سمیت سرب محافظت میکند. (زمانی که نسبت کلینوپتیلولیت به سرب 10 به 1 باشد).

کاهش بروز عفونت های انگلی

طبق تحقیقاتی که بر روی نقش زئولیت خوراک دام در درمان بیماری حیوانات انجام شد و با در نظر گرفتن نتایج آزمایشات انجام شده بر روی موش‌های صحرایی و قابلیت تاثیر گذاری زئولیت‌ها بر عفونت‌های انگلی، استفاده از آن‌ها در سایر گونه‌های حیوانی نیز مورد بررسی قرار گرفت.
مطابق یافته‌های ولز و مک هاو (1983) استفاده از کلینوپتیلولیت به مقدار 10 درصد در جیره موش‌های صحرایی درگیر شده، حذف انگل‌ها از روده را تسریع می‌نماید.

زئولیت در خوراک دام و طیور

چه مقدار زئولیت در غذای گوساله می توان استفاده کرد؟

افزودن زئولیت به جیره غذایی دام‌ها اثر مثبتی بر کیفیت گوشت حیوان ذبح شده (از نظر کاهش غلظت فلزات سنگین در کبد، کلیه و بافت عضلانی دام) میگذارد.

با در نظر گرفتن ظرفیت جذب کاتیونی زئولیت، از تاثیر منفی علوفه‌هایی که به علت شرایط تولید محتوی فلزات سنگینی هستند. بر کیفیت گوشت دام جلوگیری کرده و از تجمع عناصری مانند سرب، آرسنیک و کادمیوم در قسمت های خوراکی دام جلوگیری می‌کند.

قابل ذکر است که، در ژاپن افزودن 2 الی 5 درصد زئولیت (کلینوپتیلولیت) به جیره غذایی گاوها باعث رشد بهتر حیوان و وقوع کمتر بیماری اسهال در میان آن‌ها شده است.
محققان به این نتیجه رسیده اند، که بهره وری غذا در میان گوساله‌هایی که در 37 روز اول پس از تولد خود، از 1.25 درصد زئولیت تغذیه کرده بودند، 12 درصد بیشتر شده است.

مقایسه مصرف و عدم مصرف زئولیت در تغذیه دام

مامپتون و فیشمن در سال 1977 بیان کردند که ،افزودن زئولیت (بعنوان یک منبع ذخیره ترکیبات نیتروژنی به غذای حیوانات)،از افزایش بیش از حد آمونیاک در شکمبه حیوان در آخر هر وعده غذایی پیشگیری می کند.

و در صورت کاهش غلظت آمونیوم، آن را آزاد کرده و در اختیار میکروب های موجود در دستگاه گوارش دام قرار می دهد. در چنین حالتی زئولیت ها از طریق جلوگیری از افزایش PH و غلظت آمونیوم در سرم خون، خطر مسمومیت را کاهش داده و موجب افزایش کیفیت شیر می گردند.

پژوهشگران دریافتند که افزودن 1.5 درصد زئولیت به خوراک دام در مقایسه به عدم مصرف زئولیت پس از یک ماه عوامل زیر را در پی خواهد داشت:

افزایش وزن به میزان 13.4 کیلوگرم در مقایسه با 8.3 کیلوگرم در گروهی که دریافت نکرده بودند. افزایش وزن روزانه در گروه دریافت کننده زئولیت،0.47 کیلوگرم بود در حالی که در گروهی که دریافت نکرده بودند.این شاخص برابر 0.29 کیلوگرم براورد میشد.

آیا زئولیت خوراک دام برای سلامتی و پیشگیری از آلودگی مفید است؟

زئولیت خوراک دام همچنین میزان دی کلسیم فسفات را تا 50 درصد کاهش می‌دهد، بنابراین برای سلامتی و پیشگیری از آلودگی مفید است.

آیا زئولیت خوراک دام دارای تاییدیه های لازم می باشد؟

زئولیت خوراک دام دارای تاییدیه اتحادیه اروپا برای استفاده در صنعت دام و طیور است. اگرچه در حال حاضر در آمریکای شمالی برای اتصال مایکوتوکسین تایید نشده است. قابل ذکر است که زئولیت خوراک دام با جذب طیف وسیعی از سموم، استاندارد اتصال دهنده مایکوتوکسین در بسیاری از کشورها و همچنین اروپا است.

زئولیت در خوراک دام و طیور

مزیت مصرف زئولیت در تغذیه گوساله‌

  • موجب هضم بهتر غذا و اشتهای بیشتر و در نهایت افزایش وزن گوساله‌ها تا ۱۰ درصد میشود.
  • پیشگیری از مسمومیت قارچی
  • جذب گازهای سمی ‌مانند آمونیاک و هیدروژن سولفوره

از جمله دلایل استفاده از زئولیت بجای بی کربنات عبارتند از:

  • زئولیت‌ها بر خلاف بی کربنات‌ها اثر منفی بر طعم و مزه علوفه ندارند.
  • زئولیت‌ها بر خلاف بی کربنات در آب و اسید محلول نمی باشند.در نتیجه به سرعت از شکمبه حیوان شسته و هدر نمی‌رود.
  • زئولیت‌ها در تنظیم PH روده و دستگاه گوارش دام، موثرتر می‌باشند.
  • زئولیت برخلاف بی کربنات، قابلیت آزادسازی عناصری همچون منیزیوم و کلسیم را از خود دارند. که می تواند در تامین این عناصر مورد نیاز دام مهم واقع شود.

کلام آخر

این ماده معدنی، با جذب سموم و تقویت سیستم ایمنی، دام‌ها را سالم‌تر و شاداب‌تر نگه می‌دارد. علاوه بر این، زئولیت در خوراک دام، به هضم بهتر غذا و جذب بیشتر مواد مغذی کمک می‌کند. دامداران با استفاده از این گوهر معدنی، شاهد کاهش چشمگیر هزینه‌های تولید و افزایش کیفیت محصولات نهایی خود خواهند بود.

سوالات متداول

علت استفاده از زئولیت در خوراک دام و طیور چیست؟

زئولیت در خوراک دام و طیور به دلیل خاصیت جذب سموم، بهبود هضم و تقویت سیستم ایمنی استفاده می‌شود.

میزان مصرف مصرف زئولیت در خوراک دام و طیور چقدر است؟

میزان مصرف زئولیت در خوراک دام و طیور به نوع دام، سن، وزن و شرایط محیطی متفاوت است و بهتر است با مشورت دامپزشک تعیین شود.

۱
۲
۳
۴
۵
میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۱ رای

مطالب پیشنهادی

مصرف زئولیت در پرورش آبزیان فتح البرز

مصرف زئولیت در پرورش آبزیان

زئولیت یک ماده معدنی کریستالی با ساختار متخلخل است که به دلیل ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاص خود در صنایع مختلف از جمله پرورش آبزیان استفاده می شود. این ماده

مقدار مصرف زئولیت در کشاورزی

مقدار مصرف زئولیت در کشاورزی

زئولیت نوعی ماده معدنی موجود در طبیعت است که اهمیت فراوانی در صنعت کشاورزی دارد. کاربرد زئولیت در کشاورزی، باعث افزایش حاصلخیزی خاک و در نتیجه تولید محصولات کشاورزی با

زئولیت کشاورزی

کاربردهای زئولیت در کشاورزی چیست

در این مقاله قصد داریم در خصوص کاربردهای زئولیت و استفاده در کشاورزی صحبت کنیم. به این دسته از زئولیت‌ها، زئولیت کشاورزی نیز می‌گویند. قبلا در مورد زئولیت چیست صحبت کرده